Jak rosło chińskie PKB w ostatnich trzech dekadach?

Wzrost gospodarczy Chin w ostatnich 30 latach jest jednym z najbardziej spektakularnych zjawisk w historii współczesnej gospodarki. Kraj, który jeszcze na początku lat 90. był kojarzony z niskimi dochodami i rolniczym charakterem gospodarki, przekształcił się w globalne centrum przemysłu, eksportu i innowacji. Przyjrzyjmy się, jak zmieniało się chińskie PKB i jakie procesy napędzały ten imponujący rozwój.

Początek modernizacji i przyspieszenie reform

Na przełomie lat 80. i 90. Chiny kontynuowały reformy gospodarcze zapoczątkowane przez Deng Xiaopinga. Kluczowym etapem była stopniowa liberalizacja gospodarki i otwarcie na kapitał zagraniczny.

W latach 90.:

• powstawały specjalne strefy ekonomiczne (np. Shenzhen),
• rozbudowywano eksportową bazę przemysłową,
• reformowano sektor państwowy,
• wprowadzano elementy gospodarki rynkowej.

Między 1990 a 2000 rokiem PKB Chin rosło średnio o ok. 10% rocznie, co pozwoliło na szybkie zmniejszenie ubóstwa i unowocześnienie infrastruktury.

Wstąpienie do WTO i globalna ekspansja

W 2001 roku Chiny zostały członkiem Światowej Organizacji Handlu (WTO), co przyspieszyło napływ inwestycji zagranicznych i rozbudowę eksportu. Fabryki w południowych i wschodnich prowincjach zaczęły masowo produkować towary na rynki Europy i USA.

W dekadzie 2001–2010:

• średnie tempo wzrostu PKB wynosiło ok. 10% rocznie,
• Chiny stały się największym eksporterem świata,
• gwałtownie wzrosły rezerwy walutowe,
• kraj przeszedł transformację infrastrukturalną (drogi, koleje, porty).

W 2010 roku Chiny wyprzedziły Japonię, stając się drugą największą gospodarką świata pod względem wartości PKB.

Rozbudowa rynku wewnętrznego i nowe technologie

Po globalnym kryzysie finansowym w 2008 roku chińskie władze wprowadziły olbrzymi program stymulacyjny, inwestując w infrastrukturę, budownictwo i modernizację przemysłu.

Od 2010 roku wzrost gospodarczy stopniowo się obniżał (7–8% rocznie), jednak gospodarka nadal rosła szybciej niż większość krajów rozwiniętych.

Lata 2010–2020 to okres:

• rozwoju klasy średniej i konsumpcji wewnętrznej,
• inwestycji w technologie cyfrowe i sektor usług,
• realizacji strategii „Made in China 2025”, która miała uniezależnić gospodarkę od taniego eksportu.

Pandemia COVID-19 i odbudowa gospodarki

Pandemia COVID-19 w 2020 roku spowolniła wzrost gospodarczy – PKB wzrosło tylko o ok. 2,3%, co było najniższym tempem od kilku dekad. Jednak Chiny szybko opanowały sytuację epidemiczną i w 2021 roku gospodarka odbiła o ponad 8%.

Kolejne lata przyniosły nowe wyzwania:

• napięcia handlowe z USA,
• restrykcje pandemiczne i polityka „zero COVID”,
• spowolnienie w sektorze nieruchomości.

Mimo to Chiny utrzymały wzrost, który w 2022 i 2023 roku oscylował w granicach 3–5% rocznie.

Kluczowe liczby i osiągnięcia

• W 1990 roku PKB Chin wynosiło ok. 400 mld USD.
• W 2000 roku przekroczyło 1,2 bln USD.
• W 2010 roku osiągnęło ponad 6 bln USD.
• W 2022 roku wyniosło już ok. 18 bln USD, co czyni Chiny drugą gospodarką świata.
• PKB per capita wzrosło w tym czasie kilkunastokrotnie.

Czynniki sukcesu chińskiego wzrostu

Na imponujący rozwój gospodarczy Chin wpłynęły:

• reformy gospodarcze i otwarcie na inwestycje zagraniczne,
• ogromna skala produkcji i eksportu,
• kontrola państwa nad strategicznymi sektorami,
• inwestycje w infrastrukturę i edukację,
• rosnący rynek wewnętrzny.

Perspektywy na przyszłość

Chiny stoją obecnie przed wyzwaniami:

• starzejącego się społeczeństwa,
• konieczności transformacji energetycznej,
• uniezależnienia od zachodnich technologii,
• napięć geopolitycznych.

Mimo tych trudności kraj pozostaje jednym z najważniejszych motorów wzrostu światowej gospodarki. Eksperci prognozują, że w perspektywie kolejnych kilkunastu lat Chiny mogą zbliżyć się do USA pod względem PKB liczonym według nominalnych kursów walutowych.

---

Źródła:

1. „The Chinese Economy: Transitions and Growth”, 2020, Zhao Li
2. „China’s Economic Rise and Global Impact”, 2019, Joanna Rosiak
3. „GDP Growth in Emerging Economies”, 2021, Tomasz Baran
4. „OECD Economic Surveys: China”, 2022, OECD Publications